اولین نکتهای که باید در نظر داشته باشید این است که ما با سه ساعت مختلف کار میکنیم. ساعت خورشید، ساعت بیولوژیکی و آن ساعتی که به دیوار میخ شده و باتری میخورد. برای ۷۰ درصد انسانها هر سه این ساعتها کم و بیش با هم مچ هستند. یعنی اکثراً صبحها از خواب بیدار میشویم و اگر در طول روز هم زک و زهوارمان در برود یکجوری خودمان را تا آخر شب نگه میداریم. ۱۵ درصد از انسانها سحرخیز هستند. اینها مثل مرغ تا هوا تاریک شد میخوابند و صبح کله سحر هم با افتخار از خواب بلند میشوند. این دسته همیشه مورد تمجید شعرا و دانشمندان و رؤسای ادارهجات قرار میگیرند. ۱۵ درصد باقیمانده دوست دارند از شب لذت ببرند. این دسته اصطلاحاً جغد شب نام دارند که اگر ساعت ۱۲ ظهر از خواب بیدارشان کنی پاچه میگیرند.
در حالیکه زندگی به کام دسته مرغها و آدمهای معمولی شیرین است، اما به جماعت جغدهای شب خیلی خوش نمیگذرد چون در دنیای مدرن از بین این سه ساعت فقط آن ساعت آخریه که باتری میخورد مهم است. جغدها دائم بر روی نیمکرهی تاریک زمین زندگی میکنند. از آنطرف دانشمندان هم هی لج جغدها را در میآورند. نتایج تحقیقات پزشکی دائماً بر این دلالت دارد که زود خوابیدن و زود پا شدن برای بدن بهتر است و لنگ ظهر بیدار شدن ممکن است منجر به افسردگی و چاقی و خنگی و کابوس دیدن و غیره شود. بنده خداها در طول روز هم دائم قهوه میخورند تا سرحال بمانند اما الحق و الانصاف که هیچ چیزی مثل خواب شب نمیشود.
با این حال علیرغم اینهمه هجمهای که مرغها و شاعران و دانشمندان علیهشان راه انداختهاند، جغدها باز هم از رو نمیروند و کار خودشان را میکنند.
اما جغد بودن مزایایی هم دارد. این را برای همدردی نمیگوییم، در واقع دانشمندان از دستشان در رفته و تحقیقاتی کردهاند که نشان میدهد آن عبارت معروف ” سحر خیز باش … ” همیشه هم به “… کامروا گردی ” منجر نمیشود. جغدها به خلاق بودن و برخورداری از حس شوخ طبعی معروفند که این ویژگیها باعث میشود بتوانند ایدههای اوریجینال از خودشان مطرح کنند و در شرایط سخت راهحلهای متفاوتی را پیشنهاد بدهند. بنابراین هر اداره و سازمانی که بخواهد به همه جوانب کارش فکر کند، در کنار جذب نیروهای پُرکار، باید منت جغدها را هم بکشد تا بتواند از خلاقیتشان استفاده کند.
۱- اول از همه از خودتان بپرسید برای چه میخواهید زود بیدار شوید
واقعگرا باشید! متقاعد کردن خودتان برای بیدار شدن، آنهم در زمانی که مشتتان را آماده کردهاید تا بر روی زنگ ساعت بکوبید کار چندان آسانی نیست. بیدار شدن به روش صلحآمیز مثل خاموش کردن لامپ و خوابیدن کار راحتی نیست. نیاز به کمی کار روانشناسی دارد. همیشه قبل از اینکه به رختخواب بروید هدفتان از بیدار شدن فردا صبح را با خود مرور کنید. مثلاً اگر صبح جلسه کاری دارید حتماً شب قبل از خواب چند ثانیه به یادش بیفتید تا صبح با اولین صدای زنگ بیدار شوید.
۲- بدن خود را عادت بدهید
اگر قرار است تا ۳ نصفه شب بیدار باشید حداقل یک جایی جبرانش کنید. من خودم حتماً باید فوتبالهای آخر شب را تماشا کنم بعد بخوابم برای همین در طول روز اگر تایم پِرتی پیدا کردم سعی میکنم یک ربع هم که شده چشمم را هم بگذارم تا از بیخوابی سردرد نگیرم. اگر هم کلاً روز و شبتان عوض شده، به این صورت که هر روز صبح ساعت ۸ میخوابید و ۶ عصر از خواب بیدار میشوید، برای عوض کردن این وضعیت نیازی نیست ساعت ۱۲ شب که شد زورکی در لحاف تشک خود غلت بزنید. فردا صبح یک ربع زودتر بخوابید و فردایش یک ریع دیگر زودتر. اگر به همین شیوه خود را عادت بدهید ۲ هفتهای مثل خروس صبح زود از خواب بلند میشوید.
۳-محیط را به نفع خودتان دستکاری کنید
همه چیزهایی که باعث میشود حواستان از خوابیدن پرت شود را جمع و جور کنید. مثلاً یک چیزی جلوی تلویزیون بگذارید تا نور قرمز رنگ دکمه خاموش/روشن را بپوشاند. گوشی موبایلتان را کنار بگذارید و تا یک ساعت قبل از خواب به صفحه مانیتور نگاه نکنید زیرا نور آبی آن باعث میشود ترشح هورمون ملاتونین در بدن مختل شود. این هورمون باعث تنظیم شدن چرخه خواب شما میشود. اگر قبل خواب کتاب میخوانید، یک نور ملایم هم کفایت میکند، نیازی نیست چلچراغ روشن کنید. درجه کولر و دریچه کانال آنرا طوری تنظیم کنید که دمای اتاق خنک-خابالویی شود. اگر همسایهتان نصفه شب میلگرد خالی میکند یا در کنار خانهتان تالار عروسی قرار دارد و سر و صدای زیادی به راه است، یک ایرفون داخل گوشتان بگذارید و یک آهنگ ملایم گوش کنید تا خوابتان ببرد.
۴- هفت ساعت برای چرت زدن فرصت دارید
اگر میخواهید در طول روز چرت بزنید سعی کنید اینکار را در مدت زمان ۷ ساعت که از خواب قبلیتان میگذرد انجام بدهید. اگر در مدت زمانی بیشتر از ۷ ساعت که از خوابتان گذشت، چرت بزنید این کار باعث خواهد شد تا خواب شبتان مختل شده و صبح به زور کتک، خسته و کوفته از خواب بیدار شوید.
۵-یک هفته بروید در دشت و دمن چادر بزنید
تحقیقات نشان میدهد اگر یک هفته بروید در طبیعت چادر بزنید و صبح به صبح با نور آفتاب از خواب بیدار شوید، خواب و بیداریتان درست میشود. یک هفته گوشی موبایل و تبلت را کنار بگذارید و بزنید به دل کوه و جنگل. شب هم که شد، دور تا دور چادرتان را مثل چادر فرماندهی ژولیوس سزار پر از مشعل نکنید. کلاً اختیار همه چیز را به دست طبیعت بدهید تا خوابتان برگردد سرجایش.
۶- بجای اینکه نصفه شب کتاب رموز موفقیت بخوانید یا ایمیل و اخبار چک کنید، یک رمان تخیلی بخوانید
ایمیل و کتاب موفقیت شما را یاد کار و تلاش میاندازد و برای خوابیدن به چنین چیزهایی نیاز ندارید. اخبار هم که همیشه چهار ستون آدم را به لرزه در میآورد. شب که میخواهید بخوابید این چیزها را نخوانید. داستان کوتاهی، رمان تخیلی خسته کنندهای، چیزی در این مایهها بخوانید که از صد تا لالایی هم برای مغزتان بهتر است.
۷- شبها یک روتین خوابالویی برای خودتان درست کنید
یعنی خودتان را شرطی کنید. همیشه قبل از خواب یک سری کارهایی انجام بدهید که آخرش به خوابیدن ختم میشود. مثلاً یک ساعت جلوتر یک دوش آب گرم بگیرید و ۱۵ دقیقه قبل از خواب کتاب بخوانید. بعد از یک مدت که این چرخه را تکرار کردید بدن خودش میفهمد که بعد از اینکارها موقع استراحت است. در واقع میخواستیم بگوییم جیش بوس لالا.
۸- پرده اتاق خواب شش تا آستر میخواهد چهکار؟
هدف از داشتن پرده این است که خانهتان دید نداشته باشد نه اینکه خودتان را برای حمله هوایی آماده کنید. خانهای که سه لایه پرده و آستر داشته باشد نور به خودش نخواهد دید. اجازه ندهید دکوراسیون داخلی مانع از ورود نور خورشید به داخل خانه شود. هر چیزی به اندازهاش خوب است.
۹-سر مغزتان شیره بمالید و گول مغزتان را نخورید
حتی فرمانده دژبانی پادگان هم انتظار ندارد با اولین صدای زنگ ساعت از خواب بیدار شوید. اما پس اسنوز به چه دردی میخورد؟ دکمه اسنوز را تنظیم کنید هر ده دقیقه یکبار بزند مغزتان را سوراخ کند. یا نه. کار بهتری هم میشود کرد.. آیا اهل معامله هستید؟ دفعه اول که زنگ گوشی بیدارتان کرد در همان عالم هپروت به خودتان گوشزد کنید که باید از روی تشک دل بکنید. اما بجای اینکه خیلی سریع لباسهایتان را بپوشید، تا اسنوز بعدی ریلکس کنید. مثلاً با خودتان عهد کنید که دوباره نه روی تشک بنشینید و نه روی کاناپه ولو شوید، بلکه پنجره را باز کنید یا تلویزیون را روشن کنید و اخبار صبحگاهی را ببینید، یا اصلاً بروید داخل آشپزخانه و برای خودتان یک ساندویچ نان و پنیر و سبزی درست کنید. این قسمت را جزو زمان استراحتتان حساب کنید. به محض اینکه صدای اسنوز بعدی در آمد بروید لباس بپوشید و عازم شوید.
در ضمن کلهی صبحی غیرقابل اطمینانترین عضو بدنتان همان مغزتان است. اصلاً گولش را نخورید چون دائم میخواهد شما را قانع کند که بیشتر خوابیدن بهتر است.
۱۰-از حیوانات خانگی بهجای آلارم ساعت استفاده کنید
هر چند که نگهداری از حیوانات برای همه میسر نیست اما کسانی که حیوانات خانگی (منظورمان مار بوا یا اژدهای کمودور نیست) دارند میتوانند چند وقت صبح به صبح به حیوان غذا بدهند تا هر روز صبح که شد حیوان گرسنه شده و دور خانه بیفتد و سر و صدا راه بیندازد. احتمالاً وقتی دید شما از خواب بلند نمیشوید روی سر و کلهتان میپرد و انقدر سَک و صورتتان را لیس میزند تا بیدار شوید و غذایش را بدهید. هر چقدر هم که دیشب دیر خوابیده باشید دلتان نمیآید بیدار نشوید.